Jakie są koszty rozwodu i kto je ponosi?

Koszty rozwodu – od kilkuset złotych po dziesiątki tysięcy

Nie da się jednoznacznie stwierdzić, na jak duże wydatki trzeba się przygotować przy rozwodzie. Sami adwokaci, trzymając już w ręku dokumenty klienta uzasadniające jego decyzję o rozstaniu, nie zawsze są w stanie z góry określić, ile będzie wynosiło ich wynagrodzenie, a co dopiero mówić kosztach o związanym z całym postępowaniem.

To, ile klient zapłaci, zależy od wielu czynników. Na całościowy koszt składa się:

• opłata sądowa od pozwu;
• opłata skarbowa od pełnomocnictwa;
• opłaty związane z podziałem wspólnego majątku (najczęściej sprawa jest rozpatrywana w oddzielnym postępowaniu, co nie zmienia faktu, że wszczyna się ją na skutek rozwodu);
• opłata od wniosku o eksmisje małżonka;
• wynagrodzenie pełnomocnika;
• koszt ewentualnej opinii Opiniodawczego Zespołu Sądowych Specjalistów;
• koszt ewentualnego wywiadu kuratora rodzinnego;
• koszt opinii biegłych sądowych.
  

Temat domyka kwestia tego czy rozwód ma być z orzekaniem o winie, czy też nie, oraz czy sprawa zostanie wygrana, czy jednak to małżonek będzie miał lepsze argumenty. Wygrywając sprawę klient jest w stanie odzyskać niemal wszystkie pieniądze, jakie zapłacił w trakcie postępowania.  

Stałe koszty rozwodu - opłata od pozwu i pełnomocnictwa

Podstawowym kosztem jest ten związany z opłatą sądową od pozwu rozwodowego. Opłata ta wynosi 600 zł. Będzie tak jednak wyłącznie gdy sąd będzie orzekał o winie którejś ze stron. Jeśli bowiem strony zgodnie złożą oświadczenie o braku potrzeby orzekania o winie, wówczas sąd zwróci połowę opłaty – w takim wypadku pozew kosztuje 300 zł. Co więcej, sąd w wyroku zobowiązuje stronę pozwaną (małżonka) do zwrotu 150 zł, czyli połowy faktycznej opłaty.

Oznacza to, że rozwód za porozumieniem stron jest nie tylko szybszy i mniej obciążający emocjonalnie, ale również korzystniejszy finansowo. Nie zawsze jednak taki wariant może wchodzić w grę, szczególnie kiedy małżonek rażąco przyczynił się do rozpadu więzi małżeńskich.

Decydując się na reprezentację adwokata lub radcy prawnego należy złożyć do akt sprawy odpowiednie pełnomocnictwo. Ta czynność wiąże się z obowiązkiem uiszczenia opłaty od pełnomocnictwa na konto urzędu gminy lub miasta.

Opłaty od dodatkowych wniosków

W postępowaniu rozwodowym sąd może orzekać nie tylko w sprawie samego rozwiązania związku małżeńskiego. Rozpatruje również kwestie alimentów, kontaktów z dziećmi, mieszkania, a także może podjąć się podziału majątku. Nie od wszystkiego pobierane są opłaty, jest to bardziej wyjątek, niż reguła.

Pierwszym przypadkiem jest opłata od zabezpieczenia. Nie jest ona jednak pobierana, jeżeli wniosek o zabezpieczenie został złożony w treści pozwu rozwodowego, a dopiero gdy strona uczyni to na późniejszym etapie postępowania. Opłata wynosi 100 zł i może być pobrana np. od zabezpieczenia kontaktów z dziećmi czy od zmiany zabezpieczenia świadczenia alimentacyjnego.

Drugim przykładem płatnego wniosku jest ten dotyczący eksmisji małżonka ze wspólnie zajmowanego lokalu (mieszkania, domu). Koszt wniosku to 200 zł.

Trzecim wypadkiem jest wniosek o podział majątku wspólnego. Tutaj opłata wynosi 300 zł, jeżeli strony są zgodne co do planu podziału, lub 1 000 zł, jeżeli podział ten jest sporny. Zaznaczę jednak, że sądy rzadko kiedy decydują się przeprowadzić podział majątku wspólnego w postępowaniu rozwodowym. Zazwyczaj uznają, iż to spowoduje nadmierną zwłokę w sprawie, przez co w praktyce podział majątku odbywa się po wydaniu orzeczenia rozwodowego w osobnym postępowaniu.

Koszty rozwodu a wynagrodzenie adwokata

Nie ma się co oszukiwać, największą częścią kosztów rozwodowych jest wynagrodzenie adwokata. Nie można się jednak temu dziwić – to w końcu pełnomocnik, po zebraniu od klienta najważniejszych informacji, przeprowadza postępowanie od A do Z. Działanie adwokata obejmuje profesjonalne doradztwo prawne dotyczące optymalnej strategii rozwodowej, alimentów, opieki nad dziećmi i podziału majątku, sporządzanie pism procesowych, reprezentowanie klienta przed sądem i innymi organami, negocjowanie warunków rozstania w przypadku podjęcia próby ugodowej oraz dbanie o formalne aspekty postępowania w celu zminimalizowania opóźnień w wydaniu wyroku.

Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika jest zmienna i zależy od stopnia skomplikowania sprawy, renomy kancelarii oraz jej lokalizacji. W praktyce wynagrodzenia adwokatów zaczynają się zwykle od 3 000 zł w przypadku spraw prostych, takich jak pozew o rozwód bez orzekania o winie, a w bardziej skomplikowanych sprawach, np. dotyczących orzeczenia o winie, alimentów oraz władzy rodzicielskiej, mogą sięgać nawet 10 000 zł i więcej.

Oprócz wynagrodzenia zasadniczego część kancelarii nalicza dodatkowe opłaty, np. za wynik sprawy czy dojazdy do sądów na rozprawy. Zatem to, ile wyniesie ostateczny koszt zastępstwa procesowego, zależy od wielu czynników, a szczególnie od umiejętności negocjacyjnych. Wielu adwokatów akceptuje również rozłożenie wynagrodzenia na miesięczne raty.

Ewentualne dodatkowe koszty

Oprócz opłaty sądowej od pozwu i wniosków oraz wynagrodzenia pełnomocnika, w toku sprawy rozwodowej mogą pojawić się również inne koszty. Do najczęściej spotykanych należą:

Koszty OZSS (h3)

Jeżeli w sprawie pojawią się kwestie sporne dotyczące władzy rodzicielskiej czy kontaktów z dziećmi, sąd może zasięgnąć opinii specjalistów z Opiniodawczego Zespołu Sądowych Specjalistów. Koszt takiej opinii to zwykle około 1 000 – 2 000 zł. Koszt ten często jest rozdzielany między strony.

Koszty biegłego sądowego

Prócz opinii OZSS w trakcie postępowania rozwodowego mogą być niezbędne również inne opinie, np. ta sporządzona przez sądowego psychiatrę. Koszt biegłego w takim wypadku mieście się w przedziale od 800 do 2 000 zł i zależy od złożoności sprawy i nakładu pracy biegłego.

Koszty mediacji

Mediacja może zostać zlecona przez sąd lub dobrowolnie podjęta przez strony. Jeżeli strony same zdecydowały się na mediację, wówczas stawki są ustalane indywidualnie, jeśli jednak skieruje ich tam sąd, wówczas zgodnie z rozporządzeniem za pierwsze posiedzenie pobierane jest 150 złotych, a za każde kolejne – 100 złotych, łącznie nie więcej niż 450 złotych.

Koszty apelacji (h3)

Jeżeli sprawa w I instancji zostanie przegrana, warto spróbować się odwołać. Apelacja wiąże się z koniecznością złożenia:

• wniosku o uzasadnienie wyroku, co kosztuje 100 zł, oraz  
• odwołania od wyroku - konieczne jest uiszczenie kolejnej opłaty w wysokości 600 zł.
  

Kto ponosi koszty rozwodu?

Zasadniczo koszty sądowe i związane z prowadzeniem sprawy ponosi strona, która je wywołała, przynajmniej na początku postępowania. To może się zmienić w zależności od tego, w jakim kierunku rozwinie się sprawa.

Jeżeli proces kończy się wyrokiem rozwodowym bez orzekania o winie, wówczas strony co do zasady dzielą koszty po równo, a powodowi zwraca się połowę opłaty od pozwu.

Z kolei w przypadku orzeczenia winy możemy wyodrębnić dwa warianty:

1. rozwód z winy jednej ze stron – sąd może obciążyć kosztami w całości stronę uznaną za wyłącznie winną rozpadu małżeństwa. W takim wypadku strona przegrywająca obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi (na jego żądanie) koszty niezbędne do dochodzenia jego praw i koniecznej obrony jego interesów (wlicza się w to koszt zastępstwa procesowego);
2. rozwód z winy obu stron – wówczas sąd może rozdzielić koszty procesu po połowie lub proporcjonalnie do stopnia winy.
   

Możliwe jest zwolnienie od kosztów sądowych

Osoby, których sytuacja materialna jest trudna, mogą złożyć wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych. Jeżeli sąd przychyli się do wniosku, strona nie uiszcza opłaty od pozwu ani innych opłat sądowych, a ewentualne wydatki pokrywa Skarb Państwa.

Pozostaje jeszcze kwestia wynagrodzenia za pomoc adwokata. Strona ma możliwość złożenia wniosku o ustanowienie profesjonalnego pełnomocnika z urzędu. W takim przypadku koszt wynagrodzenia również pokrywa państwo. Jeżeli jednak adwokat jest
z wyboru, wówczas sądowe zwolnienie nie ma wpływu na wynagrodzenie określone w umowie między pełnomocnikiem i jego klientem.